5 februari is voor mij een bijzondere datum en dit jaar helemaal. Het is op de kop af 50 jaar geleden dat ik – ja hoe noem je dat tegenwoordig?

50 jaar geleden maakte ik deel uit van een christelijke jeugdcultuur, waarbij termen als ‘tot geloof komen’, ‘bekering’, ‘voor Jezus kiezen’, ‘wedergeboorte’, ‘Jezus in je hart vragen’ iets probeerde te verwoorden, waar ik nu geen woorden meer voor heb – maar wat zich wel (op die dag in 1973) in mij voltrok.

Vanmorgen, in een kerkdienst in Gouda, werd mij bijgaand gedicht van Søren Kierkegaard aangereikt. Soms heb ik een dichter nodig om te verwoorden wat zonder woorden mij bezielt…..

Gij hebt mij ’t eerst bemind,
o God.
De hele dag,
het hele leven door
bemint Gij mij het eerst.

Als ik in de morgen ontwaak
en mijn ziel tot U wend,
zijt Gij de eerste:
Gij hebt mij ’t eerst bemind.

Als in de dageraad
ik opsta van mijn bed
en op datzelfde ogenblik
mij biddend richt tot U,
zijt Gij mij voor: 
Gij hebt mij ’t eerst bemind.

Als in de dag ik mij onttrek
aan de verstrooiing van het leven,
mijn ziel tot inkeer breng en denk aan U,
dan denkt Gij reeds aan mij: 
Gij hebt mij ’t eerst bemind.

En ik, ondankbaar mens,
die altijd denk en spreek
alsof Gij maar één keer
het eerst mij hebt bemind.

Søren Kierkegaard, (1813-1855)

Foto door Pixabay

Hieronder vind je een bijdrage van Dr. Hans van Leeuwen SJ.

Bron:
https://igniswebmagazine.nl/spiritualiteit/is-ware-stilte/

Het blijft een wonderlijke ervaring…

Het blijft een wonderlijke ervaring: Je reist in een goed gevulde trein. Overal om je heen, ja bijna niemand uitgezonderd, zijn mensen bezig met hun smartphone, laptop of met een ‘eenvoudige’ gsm. Ze zijn aan het chatten, twitteren, verzenden een WhatsApp of een emailbericht. Een enkeling zit met de ogen dicht, een koptelefoon op, naar muziek te luisteren.

Er is een uiterlijke en een innerlijke stilte

In de trein zelf is het opmerkelijk stil. Al die mensen, bezig met een vorm van communicatie, zijn onderling precies daardoor van elkaar afgezonderd, geïsoleerd bijna. In een luchtbel van stilte, zijn ze alles behalve stil gevallen. En als de communicatie even dreigt te stokken, wordt met een paar aanrakingen van het scherm het volgende contact gelegd. Alsof men bang is ‘nergens’ meer te zijn, als er niet een of andere vorm van communicatie is. Alsof er een angst is voor de ‘echte’ stilte.

Angst

Maar wat is dan die ‘echte’ stilte? Er is een uiterlijke en een innerlijke stilte. Als de uiterlijke stilte niet brengt tot innerlijke stilte of uitdrukking daarvan is, kan zij gemakkelijk tot een kramp of een obsessie worden. Daar kun je zelfs bijna gek van worden en het kan ook onnatuurlijk aandoen. Stilte kan geladen of dreigend worden, bedreigend ook en spanning veroorzakend.

Uiterlijke stilte die niet verder komt dan niet spreken is eigenlijk doelloos en vruchteloos. Niets zeggen uit angst of uit verveling; zwijgen omdat je niets weet te zeggen; niet kunnen spreken omdat je door eenzaamheid geblokkeerd bent; je mond houden uit schaamte of trots, gemakzucht of verachting; of een ijzig stilzwijgen zonder meer.

Gevulde stilte

Er zijn ook andere vormen van stilzwijgen die wel vruchtbaar zijn, omdat ze ruimte scheppen en zelfs leven schenken, omdat ze de weg vrij maken voor een innerlijke stilte. Dat is de stilte waarom het eigenlijk gaat, die je de ‘echte’ stilte zou kunnen noemen. De uiterlijke stilte kan dienstbaar zijn om de gerichtheid naar buiten om te keren in een gerichtheid naar binnen. Uiterlijke stilte kan het begin zijn van de weg naar binnen, de concentratie van heel de mens op het hart van zijn leven.

De weg naar binnen is er een van vallen en opstaan

In de uiterlijke stilte wordt het mogelijk het stille punt in jezelf te naderen waar vrijheid en vrede te vinden zijn. Uiterlijke stilte moet je ‘maken’; als het om innerlijke stilte gaat ‘word’ je stil, dan ga je binnen in een stilte die niet alleen van jou is. Die stilte is niet vijandig of leeg. Zij is gevuld en geeft leven. Het is de stilte die ons weer open maakt en ons fijngevoelig maakt voor de weg die voor ons ligt.

Uiterlijke stilte moet je ‘maken’; als het om innerlijke stilte gaat ‘word’ je stil

Prikkels

De weg naar binnen, van uiterlijke naar innerlijke stilte, is niet zo vanzelfsprekend in ons leefklimaat. Begonnen met het stilzwijgen is een volgende stap niet te antwoorden op prikkels van buiten. Want die blijven komen. Reageren wij daarop ongeremd, dan blijft het gesprek met de ons omringende wereld gaande en is bijvoorbeeld onze nieuwsgierigheid nog lang niet tot zwijgen gebracht. Pas als die laag van innerlijke rust er is, kan ook de volgende ontstaan: het stil worden van ons verstand, van onze aandacht die overal heen gaat, van onze intuïtie ook en onze zorgen.

Die stilte is weer een diepere en maakt innerlijk nog meer vrij. Dan pas komt er een stilte in ons die het mogelijk maakt om te luisteren naar wat er diep in ons leeft. Dat kan nu tot spreken komen. Afstand van de bijkomstigheden van het leven schept zo nabijheid aan het hart van het leven, ons diepste zelf. Deze weg van steeds dieper stil worden is gemakkelijker en sneller beschreven dan gegaan. Het is een weg van vallen en opstaan. En toch is het de enige weg naar binnen.

Zachte bries

De innerlijke stilte is nodig om God te vinden. Hij openbaart zich niet in een geweldige storm of een aardbeving of een vuur, maar in het suizen van een zachte bries, het suizen van een zachte stilte. De stilte gaat dan een heel eigen taal spreken. Het is de plek waar God kan spreken. In de stilte kan zijn woord worden verstaan, zijn leven midden onder ons worden gezien. In de stilte kan God gevonden worden. Of eerder nog, doordat wij ‘echt’ stil worden gaan wij een weg waarop God ons tegemoet komt. Wij vinden Hem niet, maar in onze stilte die de zijne is, worden wij gevonden.

Sinds januari 2020 faciliteert de Werkgroep Verdieping van wijkgemeente ’t Spectrum in Waddinxveen tweewekelijkse meditatiebijeenkomsten. Ondergetekende begeleidt deze bijeenkomsten, die ongeveer drie kwartier à een uur duren.
Dit seizoen nemen tweewekelijks zo’n 20 mensen, vanuit verschillende Waddinxveense kerkgemeenschappen – verdeeld over de maandagmiddag en maandagavond – deel aan de meditatiebijeenkomsten 

Op zoek naar …..

Mensen, ouderen en jongeren, zijn op zoek. Dat is al eeuwen het geval. Soms lijkt het alsof die zoektocht in onze samenleving nog geïntensiveerd is. Onze samenleving is in hoge mate een doe-gemeenschap geworden, waarin een grote klemtoon ligt op het presteren. Te midden van deze hectische omstandigheden raken mensen gemakkelijk de samenhang in hun leven kwijt, en soms ook de richting en de zin. Tegelijk verlangen ze die samenhang en zin te beleven. 

….. je bron aanboren.

Alle grote religieuze tradities zijn zoekontwerpen die inhaken op dit verlangen naar samenhang en zin. Méér dan in het opdoen van allerhande (intellectuele) inzichten ligt de weg naar samenhang en zin in het aanleren van een aantal houdingen en in het trainen van de zintuigen om – vanuit de ervaring – de diepgang van het leven opnieuw te ontdekken en je daarmee te verbinden.
Op dit vlak hebben alle grote religieuze tradities iets te bieden. Het zijn bronnen waarin diverse schatten te vinden zijn omtrent het oefenen van meditatieve en levengevende vaardigheden. 

‘Van alles waarover je waakt, waak vooral over je hart,
het is de bron van je leven.’ 

Spreuken 4:23, NBV21

In de meditatiebijeenkomsten willen we onze bronnen aanboren. We willen met gerichte oefeningen onze zintuigen bewuster maken en ons oefenen in stilte, aandacht en mildheid. We putten daarbij – en dat is een keuze – uit de christelijke traditie. 

Verstilling zoeken – ontmoeting vinden.

De meditatiebijeenkomsten kun je karakteriseren met de term ‘Verstilling zoeken – ontmoeting vinden’. Stilte is een daarbij een essentieel element: er is verstillende muziek, verstillende aandachtsoefening en meditatieve omgang met een (korte) tekst uit de christelijke traditie. 
Laat je echter niet afschrikken door de term meditatie – what’s in a name? Het woord ‘meditatie’ komt van het Latijnse werkwoord ‘meditari’, of ‘mederi’. ‘Mederi’ betekent: ‘zorg dragen voor’, en herkenbare woorden zoals ‘medicus’ en ‘remedie’ zijn ervan afgeleid.
Meditatie gaat dus over heilzaam aandacht geven aan en luisteren naar – aandacht geven aan en luisteren naar datgene dat ís. Daarvoor is innerlijke stilte nodig. De kracht die we nodig hebben, wordt ons gegeven in de stilte; daarom is het zo uitzonderlijk belangrijk dat we ons toeleggen op de stilte.

Jezelf dagelijks 20 minuten stilte gunnen is het vriendelijkste, meest zorgzame en attente wat je voor jezelf kunt doen. En de vrucht daarvan zal de zorg en aandacht zijn die je aan andere mensen en aan je werk geeft.

Heilzame stilte.

Meditatie is werk van (heilzame) stilte. Stilte is erg krachtig – zo krachtig dat het wel even kan duren voordat je deze durft toe te laten en onïngevuld te laten en je toe te vertrouwen aan de bron van je bestaan. 
In mijn eigen ontdekkingstocht rond stilte en verstillen speelt een citaat van de benedictijner monnik Anselm Grün een belangrijke rol.

‘In ieder van ons is een afgegrensd gebied, een heilige ruimte, een ruimte voor de stilte, waar onze gedachten en emoties geen toegang hebben. 
In dit innerlijk heiligdom woont God in ons.’

Anselm Grün

Het is eenvoudig, zeker niet ingewikkeld, maar tevens niet gemakkelijk om naar die ruimte toe te gaan. Want in eerste instantie is het daarbinnen ook erg rumoerig. Of iets beter gezegd: ik moet eerst nog door die ruimte heen waar wel heel veel gedachten en gevoelens zijn, heel veel innerlijke prikkels die zich aandienen wanneer de prikkels van buitenaf naar de achtergrond verdwijnen. Maar daarachter, dáár is de ruimte van de stilte, een heilige ruimte, het innerlijke heiligdom waar God-in-ons woont.

De zestiende-eeuwse mysticus Johannes van het Kruis zegt het zo: 

‘Stilte is Gods eerste taal – er wordt niets gezegd, geen woord gehoord, het is een spraak zonder klank.’ 

Johannes van het Kruis & Psalm 19,4

Tenslotte.

Misschien sluit deelname aan de meditatiebijeenkomsten aan bij je voornemen voor 2023 om meer stilte in je leven te creëren, of meer ontvankelijk of aandachtig te zijn. Misschien wel om meer te leren luisteren in plaats van het hebben van allerlei meningen en opvattingen.
Mocht je in de regio Waddinxveen wonen: wees dus welkom – met name op de maandagavond is nog volop ruimte – neem gerust iemand mee die ook kennis wil maken. Je kunt je aanmelden via de aanmeldpagina op martienonline.org (klik hier) of via een mail aan meditatie.waddinxveen@gmail.com. Vermeld datum en tijd van deelname.

Data meditaties seizoen 2023:
9 jan, 23 jan, 6 febr, 20 feb, 6 mrt, 20 mrt, 3 apr, 17 apr, 1 mei, 15 mei.
Toegevoegd: 16 jan (ivm Landelijke Gebedsweek).

Bronnen:
Voor het samenstellen van bovenstaande tekst heb ik een aantal alinea’s ‘geleend’ van Renilde Vos, KU Leuven en Jos Douma.

Suggestie:
Klik hier voor een ‘Stilteoefening-pur-sang’.

(Nu het bericht van gisteren met de juiste link……. Groet!)

‘Een van de eerste dingen die we ontdekken wanneer we gaan mediteren is dat we propvol verstrooiingen zitten en dat het niet gemakkelijk is om het oppervlakkige niveau, waar we allerlei plannen en analyses maken, te verlaten om naar de diepte te gaan. Het is nederigmakend, om niet te zeggen beschamend, te ontdekken dat we na al onze opleidingen en met al onze knappe scores op zoveel terreinen, niet langer dan enkele ogenblikken stil kunnen zitten en dat onze geest langs de belachelijkste zijpaden afdwaalt. Onze geest fladdert weg en schept de gekste fantasieën, met gedachten die op elk niveau van onze geest rondzweven. We kunnen niet stil zijn.’

John Main, The Way of Unknowing

De stilte beoefenen.

Lees hier verder.

‘Een van de eerste dingen die we ontdekken wanneer we gaan mediteren is dat we propvol verstrooiingen zitten en dat het niet gemakkelijk is om het oppervlakkige niveau, waar we allerlei plannen en analyses maken, te verlaten om naar de diepte te gaan. Het is nederigmakend, om niet te zeggen beschamend, te ontdekken dat we na al onze opleidingen en met al onze knappe scores op zoveel terreinen, niet langer dan enkele ogenblikken stil kunnen zitten en dat onze geest langs de belachelijkste zijpaden afdwaalt. Onze geest fladdert weg en schept de gekste fantasieën, met gedachten die op elk niveau van onze geest rondzweven. We kunnen niet stil zijn.’

John Main, The Way of Unknowing

De stilte beoefenen.

Bovenstaand citaat van John Main suggereert dat we niet stil kúnnen zijn. Ik denk dat dat klopt, maar het klopt niet dat het beoefenen van de stilte, ook al gaat dat zeer gebrekkig, onbegonnen werk is. Ik denk dat John Main dat zal beamen……en eraan zou toevoegen: ‘Just keep practising’ ofwel: ‘Gewoon blijven oefenen’.

Zeven Stilteoefeningen

In de subpagina’s bij het site-onderdeel tref je Zeven Stilteoefeningen aan – eentje voor elke dag van de week. Een korte tekst, een afbeelding om naar te kijken en een Spotify-speellijst (15 à 20 minuten) die ca. 10 minuten live-opgenomen stilte bevat.
Het geheel kun je naar believen afsluiten met het beluisteren van het door mij in gesproken audiofragment.

Je vindt de eerste van de Zeven Stilteoefeningen hier en de andere zes via het menu boven aan het scherm.

‘Toevallig ontmoette ik Zr. Antonia van de (Grieks-katholieke) Zusters Missionarissen van de Allerheiligste Verlosser in Oekraïne. Op een bepaalde dag stuurde ze me ‘Het Jezusgebed’, gezongen door Zr. Tereza Vodjana. Ik heb toestemming gevraagd om het gebed online te zetten en ik ben dankbaar dat de Zusters die toestemming hebben gegeven.’

Jakob van Wielink, januari 2011

Klik hier voor enige achtergrondinformatie over Het Jezusgebed.

Klik hier voor ‘Het Jezusgebed’, gezongen door Zr. Tereza Vodjana.

Klik hier voor een bijbehorende stiltemeditatie ‘Verstillen-met-muziek-11’.